De Achelse Kluis
Ch I
Ch II
Ch III
Het klooster van Onze-Lieve-Vrouw van Sint Benedictus is gelegen in de gemeente Achel, in de Kempen (Belgisch Limburg)
In 1687 werd in Meersel, een klein gehucht dat tot de gemeente Meerle behoorde, een klooster gebouwd door Jean de Wyse, een rijke reder uit Breda, om er kapucijnen te huisvesten.
Dit klooster, dat het tot de Revolutie goed deed, werd toen, zoals zovele andere, verkocht zoals zovele andere, terwijl de monniken werden verdreven.
In 1838 knoopte een pastoor van Meerle, ten dienste van het gehucht Meersel, besprekingen aan met de abt van Westmalle om zijn monniken het vroegere huis van de zonen van Sint-Franciscus opnieuw te laten bewonenvolken, en er werd besloten dat er een trappistenstichting zou komen. De regelingen werden getroffen en ondertekend op 16 maart 1838.
Het klooster van Meersel was echter niet geschikt. De religieuzen konden er de rust niet vinden die nodig was voor hun leven. voor religieuzen die er niet de rust vonden die nodig was voor hun leven. Op dat moment kwam men te weten dat een ander klooster, gelegen in Achel, te koop stond...
Dit etablissement in Achel, in 1684 gebouwd door de kluizenaars van Sint-Jozef en door hen bewoond tot aan de Revolutie, was eigendom geworden van Baron Jean Diederick, die het had verhuurd aan drie verschillende pachters die de grond deelden.
Op 9 april 1845 werd de deal gesloten: het eigendom ging over in handen van de monniken, vrij van enige dienstbaarheid. Er moest veel werk worden verricht om het gebouw te restaureren en het zijn kloosterlijke vorm terug te geven; de velden en weiden, verwaarloosd of braakliggend, vereisten grote zorg.
19 maart 1846 was de vastgestelde dag voor de verhuizing. Alles verliep vlot; wagens, vriendelijk uitgeleend door enkele industriëlen uit Tilburg, vervoerden personeel en materiaal: de volgende dag, in de namiddag, kwamen ze aan in Achel...
Dom Joseph-Marie de Moock (zie foto), de eerste prior, bestuurde de gemeenschap van 1839 tot 1868. Hij restaureerde de oude gebouwen en voegde er een herberg en ateliers aan toe, evenals een brouwerij, die in 1850 werd opgericht.
De derde abt van Onze-Lieve-Vrouw van Sint Benedictus was Dom Bernard-Marie van de Seijp, die op 20 juni 1882 werd gekozen. Hij stichtte de abdijen van Echt, N.-D. de Sion en St. Rémy in Rochefort en bouwde de drie nieuwe kloosters zelf.
Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog werd Achel bezet door de Duitsers en de monniken moesten op 19 oktober 1914 vertrekken, sommigen naar Tegelen, anderen naar N.-D. de Sion. Maar omdat de situatie voortduurde, liet Dom Lans in 1917 barakken bouwen op het deel van de tuin dat op Nederlands grondgebied lag en de meeste van zijn religieuzen keerden daarheen terug.
Op 10 mei 1940, tijdens de Duitse invasie, heeft het klooster niet geleden. Op 14 januari 1943, na een bezoek van de Gestapo, moesten de monniken het klooster binnen twee uur verlaten. Ze zoudenmoesten allemaal naar N.-D. de Sion gaan, op bevel van de Duitsers, maar 50 van hen gingen naar Tegelen.
In september 1944 werd de abdij bevrijd. Dit ging niet zonder moeilijkheden, want er vielen een tiental granaten op de gebouwen, die veel schade aanrichtten.
In 1946 kwam de gemeenschap bijeen om het eeuwfeest van de stichting te vieren, dat samenviel met de eerstesteenlegging van een nieuw klooster (21 maart). Het oude klooster was te klein en te bouwvallig om te voldoen aan de behoeften van de gemeenschap, die op dat ogenblik meer dan honderd monniken telde, waarvan slechts vijf Belgen.
De nieuwe abdij werd gebouwd volgens het traditionele plan van de orde, naar de ontwerpen van de Antwerpse architect Jos Ritzen.
De Brouwerij (I)
Toen de kleine gemeenschap van Meersel-Dreef in 1846 naar Achel verhuisde, nam ze haar intrek in een klooster dat niet langer de brouwerij omvatte waarmee ze enkele decennia eerder was uitgerust.
De eerste bieren die in het pas bezette klooster werden geschonken, werden gekocht bij plaatselijke brouwers. De voornaamste leveranciers waren Koeckhofs uit Achel, F.H Spaas, J. Simons en de weduwe Ballings uit Hamont.
Naarmate het klooster groeide en, zoals het kloosterleven vereist, zoveel mogelijk de buitenwereld buiten de deur trachtte te houden, vroeg de abdij toestemming om haar eigen bier te brouwen en verkreeg zij op 12 juli 1850 bij koninklijk besluit officiële toestemming. Uit de facturen die de abdij bijhield, weten we dat de kuiper Koeckhofs uit Achel en de heer Kloosterman (een voorbestemde naam, geloof ik) bijdroegen tot de installatie van de kuipen van de brouwerij.
Het is waarschijnlijk dat de eerste brouwerij pas in 1852 volledig operationeel was. Op het terrein werd ook een mouterij gebouwd. De hop werd vervolgens gekocht bij de firma Carpay (Carpet?) in Oupeye in de Luikse regio, die bekend stond om zijn kwaliteitsproductie.
Het is niet bekend hoeveel er in die tijd werd geproduceerd, maar het is meer dan waarschijnlijk dat de productie uitsluitend voor de gemeenschap bestemd was. Sommige documenten getuigen van leveringen van bier buiten de abdij, maar dit was vrij zeldzaam.
Volgens de memoires van pastoor Edmond Van Well werd de brouwerij bevoorraad door een ondergrondse pijp die rechtstreeks in verbinding stond met de nabijgelegen Tongelreep. Volgens deze getuige was de kwaliteit van het bier zeer goed en brouwde de abdij een sterk bier van 12° dat "T Patersvatje" heette en gunstig afstak bij andere streekbieren uit die tijd.
Het is niet meer bekend wie de eerste brouwer was, maar de naam Ceusters komt regelmatig voor in de accijnsaangiften, en hij kan inderdaad de eerste brouwer zijn geweest. Hij werd opgevolgd door Wouters Vessem in 1872 en Gerard Slegers tot 1912. Slechts één brouwsel per maand werd bij de accijnsinstanties aangegeven, hetgeen de hoofdzakelijk communautaire bestemming van de produktie bevestigde. Uit een rekening van 1894 blijkt echter dat het ook buiten de abdij werd verkocht.
De brouwerij (II)
Tijdens de oorlog van 1914-1918 kwam de abdij onder Duits vuur te liggen en werden de monniken gedwongen de abdij te verlaten en in nabijgelegen hutten te gaan wonen.
Een Duits bevel om tin en koper in beslag te nemen leidde tot de ontmanteling van de brouwerij, waarvan de uitrusting, met een aangegeven gewicht van 725 kg, werd ontmanteld en naar de brouwerij Vivegnis in de provincie Luik werd gezonden.
Na de oorlog diende de abdij een aanvraag tot oorlogsschade in bij het Ministerie van Oorlog om het klooster te renoveren en de brouwerij weer op te bouwen. Dit verzoek werd echter afgewezen, omdat het klooster op naam van twee Nederlandse monniken was gezet. De affaire duurde tot 1925, toen de middelen om de brouwerij te herbouwen ontbraken, en het restauratieproject werd opgegeven.
De tijd verstreek en meer dan 80 jaar verstreken vooraleer het project van een brouwerij weer opdook, uiteindelijk opgericht in september 1998, en de zesde Belgische trappistenbrouwerij die een door de ATP erkend bier produceert.
Intussen lieten de monniken van Sint Benedictus hun bier door verschillende Belgische brouwerijen brouwen. De brouwerij De Kluis in Hoegaarden, toen onder leiding van Pierre Celis, produceerde een "Trappistenbier De Achelse Kluis", dat al snel werd omgedoopt tot "Sint Benedictus - trappisten abdij". Toen de brouwerij De Kluis in 1985 afbrandde, werd de productie overgenomen door Sterkens in Meer, die toen een "Kluyserbier Achel" brouwde, gevolgd door de brouwerij Teut in Neerpelt van 1991 tot 1995.
In 1998 besloten de monniken de productie zelf ter hand te nemen en testten zij verschillende soorten bier, aanvankelijk 2 pilsbieren en 1 bruin, met verschillende sterktes tussen 4% en 6%. De eerste bieren waren alleen als tapbier verkrijgbaar, er was bij de start van de brouwerij nog geen botteling gepland. Broeder Thomas, een bekende brouwer uit Westmalle, kwam de eerste "ontwerpen" van de eerste Achelse bieren ontwerpen, en broeder Antoine (een vroegere brouwer uit Rochefort), nu gepensioneerd in de abdij van Achel, nam het over om het project levend te houden, maar ook om het gamma bieren te ontwikkelen en te verbeteren.
Het gamma bieren onderging verschillende evoluties. In de beginjaren werden een 5% bruine op vattap brown ale, een 5% blond op vattap lager, een 8% tripel hergist in de fles en een 8% bruinerown ale in de fles geproduceerd. Af en toe werd ook een sterker bruin bierale van ongeveer 9% gebrouwen. De St. Josef brouwerij in Oppiter heeft een tijdje geholpen met het bottelen van de pilsbieren.
In 2018 was het assortiment als volgt opgebouwd (bron: IVT, Internationale vereniging Trappist.):
-
Achel 5: typische amberrode kleur, zonder suiker, waardoor de overvloedig zoete smaak volledig intact blijft, 5% alc.
-
De "5" goudblond, met een iets rijker en levendiger smakenpalet.
-
De gebottelde blonde "8": een licht troebele goudblonde met een volle en delicate smaak.
-
Sinds 2 mei 2002 wordt ook Achel Extra Bruin geproduceerd, met een sterkte van 9,5°.
Allemaal gebrouwen met de typische "trappistengist Achel".
In die tijd werden van de Achelse trappistenbieren de "8" en Extra Brune gebotteld, maar de blonde en bruine bieren "5" waren alleen verkrijgbaar in de herberg van de Achelse Kluis.
In januari 2021 besloot de moederabdij van Achel, Westmalle, afstand te doen van het ATP-label omdat de laatste twee monniken van de abdij van Achel naar Westmalle waren verhuisd. Het bier zal echter nog gebrouwen worden onder dezelfde naam "Trappist Achel" tot begin 2023, wanneer het klooster verkocht wordt aan een privé-investeerder. Het bier blijft gewoon gebrouwen onder de naam "Achel" en wordt dus niet langer beschouwd als een trappistenbier.